In het geval dat men wenst af te wijken van het wettelijk erfrecht is het noodzakelijk om een testament op te stellen. Deze akte vormt het kader voor een laatste wilsbeschikking die de testator (= testamentopmaker) formuleert voor de tijd dat hij niet in leven zal zijn.
Testamenten hebben slechts uitwerking van zodra de testator overleden is. Tot op dat moment zijn testamenten steeds herroepbaar. Dit is logisch aangezien de wil van een persoon geen constant gegeven is en in de loop der jaren fundamenteel kan veranderen.
Het Centraal Register van Testamenten (CRT) bevat de gegevens van alle authentieke, internationale en eigenhandige testamenten die door een testator in bewaring werden gegeven aan een notaris.
In deze databank worden niet de testamenten zelf, maar wel de gegevens met betrekking tot de identiteit van de testator, de datum van de akte en de naam van de notaris en zijn kantoor bewaard.
Het CRT kan niet worden geraadpleegd zolang de testator in leven is. Testamenten zijn namelijk akten met een zeer vertrouwelijk karakter aangezien hierin de strikt persoonlijke uiterste wil van de testator is weergegeven. Slechts na voorlegging van een overlijdensakte of enig ander document dat het overlijden bewijst, kan men een opzoeking in het CRT aanvragen om na te gaan of er al dan niet een testament werd opgesteld en bij welke notaris dit wordt bewaard.
Het spreekt voor zich dat de notaris die het testament bewaart dit na het overlijden van de testator mag meedelen aan diens erfgerechtigden. De wet schrijft namelijk voor dat notariële akten door de notaris mogen worden meegedeeld aan “onmiddellijke belanghebbende personen en hun erfgenamen of rechtverkrijgenden”. Dit zijn personen die rechten en plichten halen uit de akte in kwestie. Het staat dus vast dat een erfgerechtigde van de testator de mededeling van diens testament kan eisen van de notaris.
De vraag rijst of de notaris ook herroepen testamenten mag meedelen. Deze testamenten bevatten immers wensen van de testator die ondertussen achterhaald zijn.
De meningen in de rechtspraak en rechtsleer hieromtrent zijn verdeeld. Volgens sommigen mag een herroepen testament nooit worden meegedeeld omdat de notaris zich te allen tijde dient te houden aan zijn beroepsgeheim en discretieplicht.
Desondanks luidt de meerderheidsstrekking dat mededeling van een herroepen testament in bepaalde gevallen wel kan aangezien de wet toelaat dat de notaris notariële akten meedeelt aan “onmiddellijke belanghebbende personen”.
Wanneer de notaris geconfronteerd wordt met het verzoek tot mededeling van een herroepen testament dient hij dus steeds te onderzoeken of de verzoeker als een “onmiddellijke belanghebbende persoon” kan worden beschouwd. Dit is steeds het geval wanneer het herroepen testament rechten toekent aan deze persoon, ongeacht of deze rechten in een later testament werden ontnomen.
De notaris zal zich wel met recht en reden op zijn beroepsgeheim kunnen beroepen en mededeling kunnen weigeren indien de testator in zijn herroepend testament de wens tot geheimhouding heeft opgenomen. De testator kan zijn herroepen testament dus meenemen in zijn graf.
De verzoeker die zijn aanvraag tot mededeling van een herroepen testament door de notaris geweigerd ziet, kan alsnog trachten om via een gerechtelijke procedure mededeling van het herroepen testament te bekomen.
Indien u vragen heeft over het bovenstaande of over testamenten in het algemeen, aarzel dan niet om de in het erfrecht gespecialiseerde advocaten bij Argus Advocaten te raadplegen!
Lennert JEURISSEN
